THƠ ĐƯỜNG TRUNG QUỐC

THƠ ĐƯỜNG TRUNG QUỐC

Trang Y Hạ  

     Xưa nay mỗi khi nhắc tới thơ của người Trung Hoa, người ta thường nghĩ tới: Đường thi; Đường thi là thời kỳ rực rỡ nhất trong lịch sử văn thơ cổ. Và đã cho ra đời cả thảy 2.200 thi nhân với 48.900 thi phẩm. Tuy nhiên, trước thời Đường vẫn có thi nhân - nhưng không là một vườn thơ nở rộ - chỉ lác đác như: Khuất Nguyên. Tống Ngọc. Đào Uyên Minh…

     Đầu thời Đường mà nói về văn học, thì đó là sự kế thừa từ Nho Giáo - Ngụy Tấn Nam Bắc Triều với những nhà tư tưởng học như Khổng Đĩnh Đạt qua tác phẩm “Ngũ Kinh Chính Nghĩa”. Tiếp theo có Đặng Huyền. Tiếp theo nữa có: Hàn Dũ – Liễu Tông Nguyên – Lý Cao – Lưu Vũ Tích – Đỗ Phủ - Bạch Cư Dị - Lý Bạch. Họ không những là nhà tư tường mà còn là thi nhân.

     Ngày nay thơ Đường không hấp dẫn với lớp thi nhân trẻ, bởi sự ràng buộc từ niêm luật quá khắc khe. Sau đây chỉ tạm dịch một số bài thơ ngắn của một số thi sĩ tiêu biểu. 

     Thơ Đường chia làm ba giai đoạn: Sơ Đường – Trung Đường – Vãng Đường.

- SƠ ĐƯỜNG (618-713)

Vương Bột – Dương Quýnh – Lữ chiếu Lân – Lạc Tân Vương –Thượng Quan Nghi –Thẩm Thuyên Kỳ - Tống Chi Vấn – Đỗ Thẩm Ngôn – Vi Thừa Khánh – Hạ Tri Chương –Trương Nhược Hư – Lưu Hi Di – Trần Tử Ngang – Trương Cửu Lình – Lý Bạch – Đỗ Phủ - Bạch Cư Dị

     Thơ: Trần Tử Ngang
     * U Châu : nay là Bắc Kinh

     Thơ: Trần Tử Ngang

“Làm thơ để gởi tấm lòng vô thiên cổ chứ không phải lưu  danh nhất thời” Trần Tử Ngang (陳子昂, 661-702)

ĐĂNG U CHÂU ĐÀI CA

Tiền bất kiến cổ nhân,
Hậu bất kiến lai giả.
Niệm thiên địa chi du du,
Ðộc sảng nhiên nhi thế hạ.

Bài Ca: LÊN ĐÀI U CHÂU

Ngó trước chẳng thấy người xưa

Nhìn sau kẻ mới lưa thưa nghĩ mà

Buồn trời buồn đất bao la

Một ta quạnh quẽ sương sa não nùng. [*]

      Thơ: Vương Bột

TƯ QUY

Trường Giang bi dĩ trệ

Vạn lý niệm tương quy

Huống phục cao phong vãn

Sơn sơn hoàng diệp phi

NGHĨ VỀ

Buồn theo sóng nước Tràng Giang

Quê xưa muôn dặm cũ càng nhớ thương

Chiều đêm gió lạnh canh trường

Lá vàng bỏ núi lạc phương trời nào. [*]

     Thơ: Vi Thừa Khánh

NAM HÀNH BIỆT ĐỆ

Đạm đạm trường giang thủy

Du du viễn khách tình

Lạc hoa tương dữ hận

Đáo địa nhất vô thanh

GIÃ BIỆT EM TRAI XUỐNG PHÍA NAM

Đôi bờ nước lạnh êm trôi

Đau lòng viễn khách bồi hồi trong tâm

Hoa rơi tê tái sóng gầm

Nhớ về đất cũ thì thầm phương xa. [*]

     Thơ: Đỗ Thẩm Ngôn

THIẾP BẠC MỆNH

Thảo lục Trường Môn yểm,
Đài thanh Vĩnh Hạng u.
Sủng di tân ái đoạt,
Lệ lạc cố tình lưu.
Đề điểu kinh tàn mộng,
Phi hoa giảo độc sầu.
Tự liên xuân sắc bãi,
Đoàn phiến phục nghinh thu.

THIẾP BẠC MỆNH

Trường Môn cỏ biếc lối đi

Thâm u Vĩnh Hạng xanh rì rêu phong

Ái ân bị cướp đau lòng

Châu rơi tình cũ nhớ mong đêm dài

Mộng khuya sợ tiếng chim bay

Cánh hoa tơi tả lòng ray rức sầu

Sắc xuân còn có chi đâu

Gượng cầm quạt cũ đón màu nắng thu. [*]

      Thơ: Hạ Tri Chương

Hồi Hương Ngẫu Thư kỳ 1

Thiếu tiểu ly gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải, mấn mao tồi.
Nhi đồng tương kiến, bất tương thức,
Tiếu vấn, khách tòng hà xứ lai?

Hồi Hương Tự Dưng

Trẻ đi, già trở lại nhà

Giọng quê chưa đổi tóc đà hoa râm

Trẻ con xúm lại xì xầm

Hỏi rằng: khách có đi lầm đường chăng! [*]

Hồi Hương Ngẫu Thư Kỳ 2

Ly biệt gia hương tuế nguyệt đa,
Cận lai nhân sự bán tiêu ma.
Duy hữu môn tiền Kính hồ thuỷ,
Xuân phong bất cải cựu thời ba.

 Hồi Hương Tự Dưng

Thời gian xa cách quê nhà

Người xưa làng xóm quả là đổi thay

Hồ Gương trước cửa heo may

Xuân về đẩy sóng ngày ngày y nguyên. [*]

Trang Y Hạ - Dịch thơ

- THỊNH ĐƯỜNG ( 714 - 836)

Vương Chi Hoán – Vương Xương Linh – Cao Thích – Sầm Tham – Mạnh Hạo Nhiên – Vương Duy – Trương Thuyết – Tổ Vịnh – Thôi Hiệu – Trương Kế. Vương Hàn – Đường Huyền Tông

     Thơ: Vương Hàn

LƯƠNG CHÂU TỪ

Bồ đào mỹ tữu, dạ quang bôi

Dục ẩm, tỳ bà mã thượng thôi

Túy ngọa sa trường quân mạc tiếu

Cổ lai chinh chiến kỷ nhân hồi.

LƯƠNG CHÂU TỪ

Rượu bồ đào, chén dạ quang

Uống nhanh lên ngựa tiếng đàn giục đi

Say nằm chiến địa cười chi

Xưa nay chinh chiến mấy khi trở về! [*]

     Thơ: Vương Chi Hoán

XUẤT TÁI

Hoàng hà viễn hướng bạch vân gian

Nhất phiến cô thành vạn nhận san

Khương địch hà tu oán dương liểu?

Xuân phong bất độ ngọc môn quan

RA QUAN ẢI

Hoàng Hà hối hả theo mây trắng

Một mảnh thành hoang nấp đỉnh ngàn

Sáo rợ há nên hờn oán liễu?

Gió xuân lỡ hẹn Ngọc Môn Quan! [*]

     Thơ: Vương Duy

TƯƠNG TƯ

Hồng đậu sinh nam quốc,
Xuân lai phát kỷ chi.
Nguyện quân đa thái hiệt,
Thử vật tối tương ti (tư).

TƯƠNG TƯ

Đậu đỏ gốc ở phương Nam

Mùa xuân cành nẩy biết làm sao đây

Xin chàng cứ bẻ thẳng tay

Vật ấy gợi lại tháng ngày tương tư.[*]

     Thơ Sầm Tham

XUÂN MỘNG

Động phòng tạc dạ xuân phong khởi,
Dao ức mỹ nhân Tương giang thuỷ.
Trẩm thượng phiến thì xuân mộng trung,
Hành tận Giang Nam sổ thiên lý.

GIẤC MỘNG XUÂN

Đêm xuân gió trở vô phòng

Sông Tương người đẹp có mong chi về

Trong mơ xuân tới vỗ về

Giang Nam nghìn dặm sơn khê một mình. [*]

Trang Y Hạ - Dịch thơ

- VÃN ĐƯỜNG (836 – 905)

Lý Thương Ẩn - Đỗ Mục – Ôn Đình Quân – Tào Đường – Triệu Hổ - Trịnh Cốc – Tiết Đào – Trần Đào – Vi Trang – Trần Ngọc Lan – Cáp Gia Vận

      Thơ: Bạch Cư Dị

TRÌ THƯỢNG

Tiểu oa sanh tiểu đỉnh

Thâu thái bạch liên hồi

Bất giải tang tung tích

Phù bình nhất đạo khai

TRÊN AO

Cô gái nhỏ ngồi trên thuyền nhỏ

Hái hoa sen bơi ngược trở về

Vô tình chứng tích như in rõ

Mặt hồ còn rẽ một lối quê. [*]

     Thơ: Tiết Đào

THU TUYỀN

Lãnh sắc sơ trừng nhất đới yên,
U thanh dao tả thập ty huyền.
Trường lai chẩm thượng khiên tình tứ,
Bất sử sầu nhân bán dạ miên.

SUỐI THU LẠNH

Sương mờ suối lạnh vừa tan

Nước trong thanh vắng tiếng đàn mười dây

Gối đầu trằn trọc ai đây

Nửa đêm chưa ngủ buồn lây lất buồn. [*]

Trang Y Hạ -  Dịch thơ [*]

Đường Thống Nhất Sài Gòn 1961